Het imposter syndroom, je kent het waarschijnlijk wel. Je loopt over straat en ineens valt het je op, mensen kijken je allemaal na. Heb je iets vreemds aan? Zit er iets op je shirt of broek misschien? Waarom kijken ze nou zo beoordelend naar je? Vaak is dat gevoel maar van korte duur wanneer je je beseft dat er niets mankeert aan hoe je eruit ziet. Het zal tenslotte vast ‘tussen je oren’ zitten zoals we dat zo mooi zeggen. We worden immers vaker door ons psyche om de tuin geleid. Waarom? Dat kan door van alles komen: trauma’s, ons humeur, stress, vermoeidheid, overprikkeld zijn, etc. Rust is hiervoor vaak de oplossing en ons brein heeft zo zijn eigen manieren (via emoties en andere lichamelijke sensaties) om ons ervan bewust te maken dat rust vereist is.
Maar wat als dit gevoel je veel vaker overvalt? Dat er iets mankeert aan jou. Wat als je nou altijd en op elk moment het gevoel hebt ontmaskerd te kunnen worden? Het gevoel dat ondanks het succes jij elk moment ontdekt kan worden dat je eigenlijk helemaal niet zo capabel of intelligent bent wordt het ‘imposter syndroom’ (ook wel ‘oplichterssyndroom’) genoemd. Ondanks dat hier veel onderzoek naar wordt verricht, is er geen officieel diagnose voor vastgesteld. Overigens wordt het imposter syndroom toegeschreven door onderzoekers Imce en Clance, volgens een artikel uit De Jonge Psychiater aan een verzameling van persoonlijkheidstrekken. Dit houdt dus in dat bij soortgelijke situaties dezelfde respons ontstaat die voor ieder individu uniek is. Zo kan dus ook het imposter syndroom worden gezien als zo een persoonlijkheidstrek; een trigger die in dezelfde soort situaties zich steeds voordoet.
Zo wordt het imposter syndroom ook vaak omschreven door mensen die eraan lijden als “een kloof tussen wat anderen in hen zien en wat zij in zichzelf zien”. Zij voelen zich vaak een bedrieger, twijfelen voortdurend aan hun verdiensten en zij hebben niet het gevoel daar zichzelf voor de erkenning te mogen geven die zij in werkelijkheid verdienen. Ze omschrijven het syndroom dan ook wel als ‘intellectuele zelftwijfel’. Maar gelukkig valt er te leven met het imposter syndroom. Bekende wetenschappers hebben door middel van intensief onderzoek ontdekt welke stappen mogelijk kunnen helpen bij het beïnvloeden van het syndroom.
FEIT OF FABEL?
Wellicht herken je het; je krijgt een compliment voor het werk dat je gedaan hebt of voor je super hippe outfit. Natuurlijk voel jij je gelukkig met de positieve feedback op je goede werk (of outfit, whatever it may be). Toch wordt dat geluk al razendsnel overschaduwd door het stemmetje in je hoofd dat zegt “is dat wel zo?” Volgens Valerie Young (internationaal erkent expert op het gebied van het imposter syndroom) is een van de meest effectieve technieken die je kan toepassen na te gaan wat de onderbouwende feiten zijn die aantonen dat deze complimenten of jouw successen rechtvaardigen.
Het feit blijft hoe dan ook dat emoties onze twijfels versterken. Maar het eerste wat ik leerde tijdens mijn coaching sessies is dat gevoel los staat van de werkelijkheid; je minderwaardig of dom voelen betekent niet dat jij ook daadwerkelijk minder of dom bent. Zelftwijfel is iets wat bij iedereen in zekere mate voorkomt. Dit zijn menselijke emoties die ‘in gezonde mate’ geen schade brengen aan ons psyche. Het onderscheid maken in wanneer er sprake is van ‘gezonde mate’ en wanneer zelftwijfel redelijk is, is de sleutel in het leren om gaan met het imposter syndroom.
Maar hoe leer je dat onderscheid maken? Als ik mag spreken voor mezelf is observatie het allerbelangrijkst. Zoals ik eerder benoemde kan het imposter syndroom als persoonlijkheidstrek worden gezien omdat dezelfde situaties vaak de trigger vormen. Ik weet uit ervaring dat er dan sprake is van een patroon die te herkennen is aan bepaalde situaties die deze zelftwijfel als het ware activeren. Het observeren van dit patroon leert jou te herkennen wanneer dat het geval is. Op dat moment kan je bij jezelf mag nagaan wat de feiten zijn die de zelftwijfel ongegrond maakt. Wees vooral positief in je vraagstellingen; Waarom is dit compliment terecht? Wat laat mij zien dat ik mezelf de credits mag geven? Zoek vooral naar de redenen die aantonen waarom jij wel de credits of complimenten verdient.
BREEK DE STILTE: SPREEK OVER ZELFTWIJFEL
Vooral voor mensen met het imposter syndroom is het breken van de stilte erg moeilijk. Volgens Valerie Young zijn gevoelens van schaamte het grootste obstakel voor mensen om in therapie te gaan of om met professionals te praten over hun emoties. Overigens, sprekende vanuit mijn eigen ervaring met Anaïta als mijn coach, heeft het benoemen en bespreekbaar maken van emoties een bevrijdende en vooral helende werking. Veel mensen wachten hiermee tot het eigenlijk al te laat is en heling veel moeizamer zal zijn. Daarnaast is er ook een ander zeer reëel gevaar dat als gevolg kan komen door het imposter syndroom. Zelftwijfel zet aan bij deze groep mensen om overijverig te zijn en riskeren daarmee een burn-out.
Zo heeft Anaïta een mooie blog geschreven ‘Het Belang van Zelfliefde’ waarin prachtig wordt omgeschreven dat zelfliefde “jezelf toestemming geven om fouten te maken” is. Zelfliefde is jezelf 100% accepteren zoals jij bent. Zo kan een professionele mindset coach jou helpen de liefde voor jezelf te vergroten en daarmee dus ook zelftwijfel af te doen nemen. Tijdens het 1-op-1 coaching traject met Anaïta wordt veel aandacht besteed aan het observeren van gedachten zonder daarover te oordelen. Iets wat zoals eerder vermeld belangrijk is bij het verhelpen van het imposter syndroom om het onderscheid tussen feit en fabel te kunnen maken.
Dit ‘oplichtersyndroom’ kan grote impact hebben op je presteren, je succes en zelfs je relaties met mensen. De angst om ontmaskerd te worden is continu aanwezig en verstoort daarmee jouw geluk. Een Engelse gezegde “give credits where credits are due” is niet zomaar bedacht. Je mag er dus ook absoluut vanuit gaan wanneer jij complimenten krijgt dat die hoogstwaarschijnlijk terecht zijn. Ga dus ook altijd opzoek naar de redenen waarom jij wel de complimenten of credits verdient. We zijn allemaal mensen en fouten maken mag, iedereen maakt wel eens een foutje. Dat maakt je niet perse minderwaardig.
Benieuwd hoe 1-op-1 begeleiding van een coach jou nog meer kan helpen met het imposter syndroom en het vergroten van zelfliefde? Plan dan je kennismaking in met Anaïta Nasser, Life Coach, NLP coach en Systemisch Therapeut. Klik hier!
Auteur: Sander van Rijn van Nubis Studios